Η κάμπια των πεύκων ή πιτυοκάμπη ή κάμπια λιτανεύουσα είναι ένας από τους σημαντικότερους εχθρούς του πεύκου. Είναι νυκτόβιο λεπιδόπτερο της οικογένειας Thaumetopoeidae. Το προνυμφικό στάδιο του εντόμου καταναλώνει μεγάλο μέρος της φυλλικής επιφάνειας με αποτέλεσμα να περιορίζει σημαντικά την ανάπτυξη των νεαρών δένδρων. Υψηλές προσβολές για συνεχόμενα έτη μπορεί να οδηγήσει και στην ξήρανση νεαρών αλλά και μεγάλων σε ηλικία πεύκων. Η παρουσία του εντόμου είναι αισθητή στο 1/3 των πευκοδασών αλλά ζημιώνονται κυρίως ζώνες όπου τα δένδρα υποσιτίζονται, το πευκοδάσος δεν ‘αναγεννιέται’ (συνήθως τεχνικά πευκοδάση ή αστικά άλση) ενώ απουσιάζουν και οι φυσικοί εχθροί της κάμπιας. Τα ενήλικα εμφανίζονται από Ιουλίου μέχρι και Οκτώβριο με μέγιστο πτήσεων τον Αύγουστο.
Χαρακτηριστικό της προνύμφης είναι και οι αλλεργικές αντιδράσεις που προκαλεί σε όποιον τις πλησιάσει καθώς μόλις απειληθούν διασπείρουν στον αέρα τρίχες με τοξίνες που ερεθίζουν δέρμα, μάτια και αναπνευστικό σύστημα.
Μέθοδοι Καταπολέμησης Οι χημικές μέθοδοι ελέγχου του εντόμου είναι πλέον ξεπερασμένες και επικίνδυνες για το περιβάλλον και τον άνθρωπο γενικά, αλλά και για την πλούσια πανίδα των πευκοδασών ειδικότερα.
Η βιολογική καταπολέμηση δεν στερείται πλέον σε αποτελεσματικότητα της χημικής, αντίθετα υπάρχουν αρκετές δημοσιεύσεις που υποστηρίζουν το αντίθετο, λαμβάνοντας μάλιστα υπόψη και την ουδέτερη επίδραση της μεθόδου στο οικοσύστημα. Αξίζει να τονίσουμε ότι οι βιολογικές μέθοδοι καταπολέμησης είναι απόλυτα συμβατές με το σύνολο των φυσικών εχθρών όπως αρπακτικά έντομα και παρασιτοειδή, πουλιά, τρωκτικά κ.ά.
Να αναφέρουμε τις πιο διαδεδομένες μεθόδους και να επισημάνουμε ότι τις περισσότερες φορές ο συνδυασμός των μεθόδων υπό το πρίσμα ενός ολοκληρωμένου σχεδίου καταπολέμησης της πιτυοκάμπης είναι που μπορεί να δώσει άριστα αποτελέσματα.
α) Bacillus thuringiensis βάκιλλος θουριγίας η πιο διαδεδομένη βιολογική μέθοδος χρησιμοποιείται για την καταπολέμηση νεοεκκολαπτόμενων προνυμφών (και με αεροσκάφος με αεροψεκασμούς), εφαρμογή με πολύ υψηλή αποτελεσματικότητα, που μπορεί να ξεπεράσει και το 90%.
β) Steinernema feltiae (για την καταπολέμηση όλων των κινητών σταδίων)
Οι εντομοπαθογόνοι νηματώδεις εισέρχονται εντός των κινητών σταδίων, στρέφονται εναντίον τους και θανατώνουν τα έντομα στόχους. Μια αξιόπιστη, ιδιαίτερα αποτελεσματική μέθοδος, από μόνη της αν συνδυαστεί με ενυδατικό μέσο ή και σε συνδυασμό με βάκιλο μπορεί να δώσει άριστα αποτελέσματα εναντίον όλων των μεγεθών του εντόμου. Η εφαρμογή γίνεται είτε σε όλη την κόμη (με αρκετή δόση σκευάσματος), είτε με στοχευμένη εφαρογή εντός της φωλιάς με ειδικό τηλεσκοπικό καλάμι (για τη θανάτωση μεγαλόσωμων προνυμφών που ξέφυγαν), είτε και τρίτον με εφαρμογή στο έδαφος ή κατευθείαν στις προνύμφες όταν αυτές μεταναστεύουν (με αποτελέσματα που θα φανούν τον επόμενο χρόνο με μείωση πληθυσμού αλλά και με ζημιά στο φύλλωμα).
γ) Φωλιές νυχτερίδας (για τον περιορισμό των ενηλίκων όχι για τις προνύμφες)
Είναι ξύλινες κατασκευές που αναρτώνται στα πεύκα και αποικούνται από τις νυχτερίδες που υπάρχουν ήδη στην περιοχή. Λόγω της εξειδικευμένης διαμόρφωσής τους οι νυχτερίδες τις εντοπίζουν πολύ εύκολα με το σύστημα υπερήχων, ενώ είναι κατάλληλα σχεδιασμένες ώστε να προστατεύουν αυτές και τα νεαρά άτομα από τους φυσικούς εχθρούς.
Οι νυχτερίδες είναι άριστοι θηρευτές νυχτόβιων εντόμων και φυσικά της πιτυοκάμπης. Καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες τροφής και είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές και με άλλους εχθρούς όπως της Λυμάντριας. Αποικώντας στην περιοχή (στη φωλιά) οι νυχτερίδες παρέχουν σημαντική προστασία σε μια μεγάλη ζώνη καθώς οι νυχτοπεταλούδες που θα επιχειρήσουν πτήση για να ωοτοκήσουν στο πευκοδάσος πέφτουν συχνά θύματα των νυχτερίδων. Η αποτελεσματικότητα είναι υψηλή και αναγνωρισμένη βάση έρευνας που έχει δημοσιευτεί σε περιοδικά με κριτές.
δ) Φερομονικές παγίδες (για την επισήμανση και τον περιορισμό των ενηλίκων)
Τοποθετούνται κυρίως για να επισημανθεί η περίοδος των πρώτων πτήσεων και του μέγιστου πτήσεων άρα και των ωοτοκιών. Η επισήμανση αυτή βοηθάει για να μπορέσουμε να προβλέψουμε πότε θα εκκολαφθεί η πλειοψηφία των αβγών και να εφαρμόσουμε μια από τις μεθόδους καταπολέμησης που περιγράφηκαν παραπάνω. Η μέθοδος αξίζει για την επισήμανση και όχι για την μαζική παγίδευση που υπόσχεται, καθώς συλλαμβάνονται μόνο αρσενικά.
ε) Φωτεινές παγίδες (για την καταπολέμηση των ενηλίκων και από τα 2 φύλα)
Σύμφωνα με δημοσιεύσεις συλλαμβάνονται περίπου 15 φορές περισσότερα ενήλικα, απ’ ό,τι με φερομονικές παγίδες. Μέθοδος ιδιαίτερα αποτελεσματική για τη θανάτωσή τους, εφαρμόσιμη όμως μόνο σε περιοχές με ηλεκτρική παροχή.
