Σαράκι Ξύλου (Κολεόπτερα)

Ξυλοφάγα Έντομα

Ταξινόμηση

Με την έννοια ξυλοφάγα έντομα εννοούμε τα έντομα που προσβάλλουν το ξύλο. Εδώ μπορούμε να διακρίνουμε τρεις κατηγορίες ειδών:

• τα έντομα που βρίσκονται σε ξύλο κατοικημένων χώρων
• τα έντομα που βρίσκονται σε ξύλο ζωντανών δένδρων
• τα έντομα τα οποία προσβάλλουν και τις δύο κατηγορίες ξύλου

Πράγματι, πολλά είδη που βρίσκονται σε δένδρα δεν μπορούν να συνεχίσουν την προσβολή σε οικίες, όπως  τα Scolytidae. Από την άλλη μεριά, πολλά είναι τα είδη εντόμων τα οποία, παρόλο που βρίσκονται σε δένδρα, βρίσκονται συχνά σε οικίες, χωρίς όμως να δείχνουν προτίμηση στο επεξεργασμένο ξύλο, όπως πολλά Buprestidae.

Γενικά, τα έντομα του επεξεργασμένου ξύλου κατατάσσονται σε τρεις τάξεις: τα Coleoptera (σκαθάρια ή «σαράκια»), τα Isoptera (τερμίτες) και τα Hymenoptera (ξυλοφάγα μυρμήγκια κ.ά.).

Βιολογία

Η βιολογία διαφέρει ανάλογα με την τάξη του εντόμου. Για τα Coleoptera, ο βιολογικός κύκλος συνδέεται άμεσα με το ξύλο, καθ’ όσον στις περισσότερες περιπτώσεις τόσο τα ατελή στάδια όσο και τα ακμαία βρίσκονται μέσα σε στοές τις οποίες διανοίγουν. Η διάρκεια του βιολογικού τους κύκλου ποικίλλει ανάλογα με το είδος, από 1 έως και 10 έτη. Συνεπώς, η έγκαιρη διάγνωση οδηγεί και στην ασφαλή αντιμετώπιση. Αντιθέτως, αν αυξηθεί ο αριθμός των στοών, η καταπολέμηση καθίσταται ιδιαίτερα δύσκολη. Οι σημαντικότερες οικογένειες ξυλοφάγων Coleoptera είναι τα Anobiidae, Cerambycidae, Lyctidae και Bostrychidae. Στην περίπτωση των Hymenoptera, στα οποία ανήκουν διάφορα είδη ξυλοφάγων μυρμηγκιών, σφηκών και μελισσών, το ξύλο χρησιμοποιείται ως «φωλιά» ή για ωοτοκία, ενώ κάποια είδη μυρμηγκιών (όπως τα Camponotus) διανοίγουν ήδη υπάρχουσες στοές και ευνοούνται από υψηλή υγρασία.

Δημόσια Υγεία

Η σημασία των ξυλοφάγων έγκειται στην καταστροφή του ξύλου σε κατοικημένους χώρους. Κατά συνέπεια, τα είδη αυτά δεν είναι, υπό τη στενή έννοια του όρου, έντομα «Δημόσιας Υγείας».

Τρόποι Διαχείρισης

Πρόληψη: Για τα περισσότερα είδη, η πρόληψη σχετίζεται με την αποφυγή χρήσης προσβεβλημένης ξυλείας αλλά και με διάφορα μέτρα που αποτρέπουν την προσβολή σε επεξεργασμένο ξύλο (π.χ. απωθητικά κ.ά.) και την είσοδο στους χώρους.

Παρακολούθηση: Γενικά, η ανίχνευση των εντόμων που βρίσκονται στο επεξεργασμένο ξύλο είναι ιδιαίτερα δύσκολη και χρειάζεται γνώσεις, εμπειρία και εξειδικευμένο προσωπικό. Δεν είναι υπερβολή να υπογραμμιστεί ότι τα έντομα αυτά είναι στην κυριολεξία «αόρατα» εφ’ όσον δεν είναι ορατά τα ίδια, παρά μόνο η προσβολή που προκαλούν ή συναφή συμπτώματα που προδίδουν την παρουσία τους (πριονίδι για τα Coleoptera, στοές για τους τερμίτες κ.ά.). Έτσι, και σε αυτή την περίπτωση, η ανίχνευση της προσβολής γίνεται εκ των υστέρων, δηλαδή μετά την εμφάνιση των πρώτων συμπτωμάτων.

Αντιμετώπιση: Γενικά, η αντιμετώπιση των ξυλοφάγων εντόμων είναι πολύ επίπονη και συχνά οδηγείται σε αποτυχία. Οι ακολουθούμενες στρατηγικές διαφέρουν ανάλογα με το είδος του ξυλοφάγου εντόμου. Για τα «σαράκια» σε πολλές περιπτώσεις, χρησιμοποιούνται αέρια εντομοκτόνα, λόγω της άριστης διεισδυτικότητάς τους σε μέρη στα οποία δεν είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθούν άλλα σκευάσματα (π.χ. υγρά εντομοκτόνα).

Λιγότερο συχνά, γίνεται «έκχυση» εντομοκτόνου μέσα στις στοές. Τα διάφορα προστατευτικά ξύλου, δεν φαίνεται να είναι αποτελεσματικά σε όλες τις περιπτώσεις. Αντιθέτως, για τους τερμίτες, χρησιμοποιούνται διάφορα εντομοκτόνα τα οποία, εκμεταλλευόμενα την τροφάλλαξη, μπορούν να μεταδοθούν από άτομο σε άτομο. Στην περίπτωση αυτή, η εφαρμογή εντομοκτόνου θα πρέπει να γίνει «δομικά» και απαιτεί ιδιαίτερη εξειδίκευση, π.χ. στο εσωτερικό των τοίχων. Η επισήμανση της φωλιάς των τερμιτών αποτελεί το σημαντικότερο βήμα για την καταπολέμησή της.

Συνήθης μέθοδος είναι και η χρήση άλλων αερίων.